Książka jest efektem zainteresowań badawczych realizowanych przez autorkę od 1999 r. Jest pierwszym opracowaniem monograficznym na ten temat. Autorka przedstawia w nim zarówno próby spontanicznych, czasami nawet "nielegalnych", powrotów, jak i zorganizowaną akcję reemigracyjno-repatriacyjną ludności polskiej, która w wyniku różnych wydarzeń i splotów okoliczności, a przede wszystkim w konsekwencji pierwszej wojny światowej, znalazła się na terenie byłego Imperium Rosyjskiego. Odzyskanie przez Polskę niepodległości sprawiło, że setki tysięcy Polaków chciało wrócić do kraju. O powrocie myśleli potomkowie zesłańców, przedstawiciele "starej" emigracji, uchodźcy, marzyli też jeńcy. Mimo podpisywanych traktatów i zawieranych kolejnych umów nie wszystkim udało się wrócić.