Z okł.: Największym zwycięstwem cenzury PRL-u było wmówienie zainteresowanym, że właściwie nie istnieje - choć przenikała wszystkie aspekty życia.Profesor Romek ujawnia, że cenzorzy znali prawdę o Katyniu "od zawsze". Zostali wyedukowani do oceny treści pod kątem poszukiwania aluzji."Gdyby nie było cenzorów, - zapewnia Grzegorz Królikiewicz - nie doszedłbym do żadnych rezultatów! Oni, durnie, nawet nie wiedzieli, jak krzepią mnie swoją obecnością".Poeta, Ernest Bryll, zmieniał tekst w śpiewogrze "Po górach, po chmurach" żeby udobruchać Gomułkę, rzucającego kałamarzami w urzędników. Powodem był donos sugerujący, że monolog diabła jest aluzją do jego osoby.Cenzura potrafiła wychwycić kolizję seksuologii z polityką. Zbigniewowi Lwu-Starowiczowi zdjęto artykuł pod tytułem "Miłość francuska" z uwagi na wizytę w Polsce prezydenta Francji Charlesa de Gaulle’a.Krakowski cenzor wspomina , jak udało mu się wywieźć na Zachód i opublikować tajne zapisy oraz instrukcje dla cenzorów.Dyrektor opolskiej delegatury Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk opowiada o próbach pogodzenia wiary w Boga i pracy dla komunistycznego systemu.21 rozmówców Błażeja Torańskiego: dziennikarzy, reżyserów, grafików, kompozytorów i estradowców odsłania kulisy swoich kontaktów z cenzurą. Ujawniają mechanizmy, dzięki którym władza potrafiła skutecznie zmusić twórców do trudnych ustępstw, a wielu nawet do współpracy.

Werner Fuld opisuje niezwykłe losy książek i pisarzy zakazanych ze względów społecznych, politycznych, obyczajowych i religijnych; prześladowanych zarówno przez władców, dyktatorów jak i w krajach demokratycznych. Nawet dzisiaj w Niemczech na indeks trafia około trzystu książek rocznie, a w Ameryce odbywają się rytualne spalenia "Harry`ego Pottera". Cenzura i autocenzura, zniszczone biblioteki, walka o rękopisy, kategoryczni w zakazach fundamentaliści, sprytni wydawcy i pomysłowi autorzy. Od Owidiusza do Sołżenicyna, od Baudelaire`a do Joyce`a, od Heinego przez Nabokova i Orwella do książek dziś zakazanych w Chinach i świecie arabskim.

Ojczyzny wyobrażone są mistrzowski zbiorem głębokich, żarliwych i przenikliwych esejów i tekstów krytycznych jednego z największych współczesnych pisarzy.Czerpiąc z dwóch politycznych i kilku literackich ojczyzn, Salman Rushdie ujawnia w tym zbiorze niezwykłą wyobraźnię i zmysł obserwacji najwyższego lotu. Porusza w nim kwestie związane z polityką Indii i Pakistanu, cenzurą, brytyjską Partią Pracy, tożsamością palestyńską, a przede wszystkim z literaturą, prezentując frapujące spojrzenie na twórczość m.in. Umberto Eco, V.S. Naipaula, Grahama Greene’a, Juliana Barnesa, Johna le Carré i Philipa Rotha.Autor występuje tu jako świadek i komentator wielkich spraw toczących się w świecie. Występuje tu także jako pisarz, na którego wydano wyrok śmierci za Szatańskie wersety. W porywającym eseju Tysiąc dni w balonie odnosi się do własnej sytuacji, broniąc powieści oraz wolności słowa. "Wolność słowa to samo życie" - pisze i zwraca się do czytelników: "Musicie zdecydować, ile wart jest pisarz, jaką wartość przedstawia sobą człowiek, który wymyśla dla was historie i w waszym imieniu spiera się ze światem".